قطعا تا به حال لغت ترانزیت به گوشتان خورده است اما ممکن است به شکل دقیق با مفهوم درست آن آشنا نباشید. در لغت، این کلمه به معنی جابه‌جایی و یا عبور دادن می‌باشد. اما در زبان فارسی، ترانزیت معنای نزدیک به اصطلاحات حقوقی و گمرکی به خود گرفته است.
باید توجه داشته باشید که ترانزیت را با کارگو اشتباه نگیرید، کارگو یک راه برای حمل بار بین دو کشور می‌باشد و در صورتی که برای حمل این بار تجاری، مجبور باشید که بار را از یک کشور سوم عبور دهید، شامل قوانین ترانزیت خواهید شد.
همچنین معمولا این امور که شامل کارگو می‌شود، توسط شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت دارد انجام می‌گیرد. برای مثال، تی اکسپرس، یکی از قدیمی‌های موجود در حمل و نقل بین المللی می‌باشد که در صورت نیاز می‌توانید از خدمات آن بهره‌مند شوید.

ترانزیت چیست؟

قبل از تشریح ترانزیت، قصد داریم بگوییم که صادرات و واردات چه تفاوتی با ترانزیت دارد و چرا نباید این دو مورد را با هم اشتباه گرفت.
به شکل خیلی ساده، طبیعی است که یک سری کالا‌های، در هر زمینه‌ای و بنا به هر دلیلی در یک کشور، تولید و یا انبوه سازی نمی‌شود. و یا برعکس، در یک کشور، یک کالای‌ خاص، به تولید انبوه می‌رسد. در اینجا، بحث صادرات و واردات اقلام مختلف مطرح می‌شود. یعنی کشوری که از یک قلم کالا در کشور کم دارد، آن را از کشور‌های دیگر وارد می‌کند. اما در برخی موارد، امکان صادر کردن و یا وارد کردن کالا به شکل مستقیم بین دو کشور وجود ندارد و برای رسیدن به مقصد، باید از یک کشور سوم عبور کرد. در اینجا این اصطلاح به کار برده می‌شود که کالا، به کشور سوم ترانزیت شده است.
با دقت به این موضوع، دریافت می‌شود که اگر کالا مستقیما از کشور A به کشور B صادر شود، بحث ترانزیت مطرح نخواهد شد. همچنین متوجه شدیم که کشوری که کالا به آن ترانزیت می‌شود، نه کشور وارد کننده می‌باشد و نه صادر کننده؛ بلکه یک نقش واسط را ایفا می‌کند.
با مطالعه‌ی اقتصاد برخی کشور‌ها، این نتیجه حاصل می‌شود که بعضا درآمد عمده‌ی آن‌ها، به واسطه‌ی ترانزیت کالا تامین می‌شود. در عصر امروز، دو کشور امارات و سنگاپور، درآمد بالایی در صنعت ترانزیت، کسب می‌کنند

انواع ترانزیت

ترانزیت، در اولین دسته بندی، به دو دسته‌ی ترانزیت داخلی و خارجی تقسیم بندی می‌شود که به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

ترانزیت خارجی چیست؟

زمانی که کالای صادراتی به کشور واسط ترانزیت می‌شود، لازم است تا وارد نقطه مرزی یا همان گمرک آن کشور شده تا بررسی‌های لازم جهت قانونی بودن کالا‌ها، صورت بگیرد. قوانین زیادی در این زمینه وجود دارد. برای مثال، کالا باید طی تاریخ اعلام شده از سوی کشور وارد کننده به گمرکی کشور واسط برسد. همچنین کنترل تطابق پروانه‌ی عبور کالا با خود کالا، از جمله مواردی است که در گمرکی کشوری که کالا به آن ترانزیت شده صورت می‌گیرد. در صورت نقض قوانین بین الملل، کالا قاچاق محسوب شده و اجازه‌ی خروج از گمرکی به آن داده نمی‌شود.
حال زمانی که هیچ مشکلی در این زمینه وجود نداشته باشد، کالا مستقیما از گمرکی کشور واسط، به گمرکی کشوری که مقصد اصلی کالا می‌باشد، ارسال می‌شود. به این حمل و نقل، به این اصطلاح، ترانزیت خارجی گفته می‌شود.

ترانزیت داخلی چیست؟

این مورد، در صورتی رخ می‌دهد که کالای ترانزیت شده، توسط گمرک کشور واسط دریافت می‌شود، اما بنا به دلایلی، لازم است تا این کالا‌ها از این گمرک، به یک گمرک دیگری در همین کشور، ارسال شود. اصلی‌ترین دلیل این مورد را می‌توان ترافیک سنگین ترخیص کالا در گمرک مورد نظر دانست. حال اجازه‌ی این کار، می‌تواند از سمت اداره گمرک صادر شود که در این شرایط، مسئولیت کالا که شامل بیمه و خسارات احتمالی وارده بر کالا است، برعهده‌ی اداره گمرک خواهد بود. اما در شکل دیگر، این ترانزیت، به درخواست صاحب بار، و با موافقت اداره گمرک شکل می‌گیرد که در این شرایط، مسئولیت بار، بر عهده‌ی صاحب بار است.
بر اساس قوانین گمرک، این امکان برای صاحب بار وجود دارد که کالای خود را از گمرکی که کالا به آن ترانزیت شده، به گمرک دیگر ارسال کرده و کالا را از گمرک دوم ترخیص کند. به این جا به جایی کالا بین گمرک داخلی دو کشور، ترانزیت داخلی گفته می‌شود.